1. Ахова правоў дзяцінства
   1.1. Пытанні абароны жыллёвых правоў дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў

   Праца, накіраваная на абарону жыллёвых правоў дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, а таксама асоб з ліку дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, праводзіцца ў адпаведнасці з Жыллёвым кодэксам Рэспублікі Беларусь, Законам Рэспублікі Беларусь ад 21 снежня 2005 г. №73-3 «аб гарантыях па сацыяльнай абароне дзяцей-сірот, дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў», Указамі Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 16 снежня 2013 г. № 563 і ад 9 жніўня 2007 г. № 378, Дэкрэтам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 24 лістапада 2006 г. № 18, пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 26 снежня 2006 г. № 1728.

   Органы сістэмы адукацыі рыхтуюць рашэнне аб замацаванні жылога памяшкання за дзіцем-сіратой, альбо пакінутым без апекі бацькоў, або аб пастаноўцы яго на ўлік маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў. Кантралююць захаванасць жылых памяшканняў. Удакладняюць спісы маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў.

   Пры падрыхтоўцы рашэнняў аб стварэнні прыёмнай (апякунскай) сям'і альбо аб накіраванні непаўналетняга на дзяржаўнае забеспячэнне ва ўстанову адукацыі за дзіцем замацоўваецца жылое памяшканне альбо разглядаецца пытанне аб пастаноўцы яго на ўлік маючых патрэбу ў прадастаўленні жылога памяшкання сацыяльнага карыстання.

   Замацаванню за дзецьмі падлягаюць жылыя памяшканні дзяржаўнага і прыватнага жыллёвага фонду, наймальнікамі або ўласнікамі якіх з'яўляюцца іх бацькі (адзіны бацька) і ў якіх на момант страты апекі бацькоў (адзінага з бацькоў) дзеці былі зарэгістраваныя па месцы жыхарства або пражывалі без рэгістрацыі па месцы жыхарства.

   У рашэнне аб замацаванні жылога памяшкання ўключаецца Абавязковае для выканання Прадпісанне ажыццявіць дзяржаўную рэгістрацыю забароны на адчужэнне жылога памяшкання.

   Пры ўладкаванні дзіцяці, якое раней пражывала на тэрыторыі іншага раёна, на выхаванне ў сям'ю Аддзел адукацыі, спорту і турызму запытвае звесткі аб наяўнасці жылля ў раёне, дзе дзіця выяўлена, і інфармуе мясцовы выканаўчы і распарадчы орган аб неабходнасці замацавання жылля. Копія рашэння аб уладкаванні дзіцяці ў замяшчальную сям'ю і ўсе неабходныя дакументы накіроўваюцца ў выканаўчы камітэт па месцы замацавання жылля.

   Копіі рашэнняў аб замацаванні жылля або пастаноўцы на ўлік маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў захоўваюцца ў асабістых справах выхаванцаў.

   Падрыхтоўка дакументаў для прыняцця дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, на ўлік маючых патрэбу ажыццяўляецца апекуном (папячыцелем) непаўналетняга. Дзеці-сіроты і дзеці, якія засталіся без апекі бацькоў, а таксама асобы з ліку дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, маюць права стаяць на ўліку маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў з даты першапачатковага набыцця статусу дзяцей-сірот або статусу дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, а ў выпадку смерці бацькоў, якія складаліся на такім уліку, - з даты іх пастаноўкі на ўлік у складзе сям'і бацькоў пры наяўнасці падстаў, прадугледжаных у частцы першай падпункта 3.3 пункта 3 Палажэння аб парадку ўліку грамадзян, якія маюць патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў (далей – Палажэнне).

   Прыняцце на ўлік маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, а таксама асоб з ліку дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, ажыццяўляецца мясцовым выканаўчым і распарадчым органам па месцы першапачатковага набыцця статусу дзяцей-сірот або статусу дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, альбо мясцовым выканаўчым і распарадчым органам – па месцы працы, прадастаўленаму пры размеркаванні, накіраванні на працу. Месцам першапачатковага набыцця статусу дзяцей-сірот або статусу дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, з'яўляецца месца рэгістрацыі дзіцяці па месцы жыхарства. Пры адсутнасці ў дзіцяці рэгістрацыі па месцы жыхарства месцам першапачатковага набыцця статусу дзяцей-сірот або статусу дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, з'яўляецца месца рэгістрацыі па месцы жыхарства бацькоў (аднаго з бацькоў), з якімі пражывала дзіця, а ў выпадках, калі дзіця не пражываў з бацькамі (бацькам).

   Дети-сироты и дети, оставшиеся без попечения родителей, а также лица из числа детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, в случае, если они:

   не маюць ва ўласнасці або ў карыстанні жылых памяшканняў;
   пражываюць у жылым памяшканні і з'яўляюцца маючымі патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў;
   пры ўсяленні ў жылое памяшканне, з якога выбылі, сталі б маюць патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў;
   не могуць быць сусветы ў жылое памяшканне, з якога выбылі, і немагчымасць ўсялення ў такое жылое памяшканне ўстаноўлена мясцовым выканаўчым і распарадчым органам па месцы знаходжання дадзенага жылога памяшкання.

   Дзеці-сіроты і дзеці, якія засталіся без апекі бацькоў, а таксама асобы з ліку дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, якія стаяць на ўліку маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў па падставах, прадугледжаных у частцы першай падпункта 3.3 пункта 3 Палажэння, уключаюцца ў агульныя і асобныя спісы ўліку грамадзян, якія стаяць на ўліку маючых патрэбу ў паляпшэнні жыллёвых умоў, з даты першапачатковага набыцця статусу дзяцей-сірот або статусу дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, а ў выпадку смерці бацькоў, якія складаліся на такім уліку, - з даты іх пастаноўкі на ўлік у складзе сям'і бацькоў.

1.2. Устанаўленне апекі (папячыцельства) над непаўналетнімі

Апека (папячыцельства) устанаўліваюцца над непаўналетнімі ў адпаведнасці з Кодэксам Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і, Законам Рэспублікі Беларусь ад 21 снежня 2005 г. «Аб гарантыях па сацыяльнай абароне дзяцей-сірот, дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, а таксама асоб з ліку дзяцей-сірот і дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў», Палажэннем аб парадку арганізацыі работы па ўсталяванні і ажыццяўленні апекі (папячыцельства) над непаўналетнімі дзецьмі, зацверджаным пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 20.05.2006 № 637.

Апека (папячыцельства) устанаўліваецца для выхавання, абароны асабістых і маёмасных правоў і законных інтарэсаў непаўналетніх, якія з'яўляюцца дзецьмі-сіротамі, дзецьмі, якія засталіся без апекі бацькоў, дзецьмі, бацькі якіх часова адсутнічаюць, а таксама замежнымі грамадзянамі і асобамі без грамадзянства, якія не дасягнулі ўзросту васемнаццаці гадоў, якія не знаходзяцца ў шлюбе і прыбылі ў Рэспубліку Беларусь без суправаджэння законных прадстаўнікоў, якім прадастаўлены статус бежанца або дадатковая абарона або прытулак у Рэспубліцы Беларусь, нованароджанымі дзецьмі непаўналетніх бацькоў, якія не знаходзяцца ў шлюбе.

Органамі апекі і папячыцельства з'яўляюцца мясцовыя выканаўчыя і распарадчыя органы.

Ажыццяўленне функцый па апецы і папячыцельству ў дачыненні да непаўналетніх ускладаецца на ўпраўленне (Аддзел) адукацыі, спорту і турызму раённага, гарадскога выканаўчага камітэта, мясцовай адміністрацыі раёна ў горадзе, а ў выпадках, прадугледжаных заканадаўчымі актамі Рэспублікі Беларусь, - на камісію па справах непаўналетніх раённага, гарадскога выканаўчага камітэта, мясцовай адміністрацыі раёна ў горадзе па месцы знаходжання дзіцяці.

Апека (папячыцельства) устанаўліваецца па рашэнні органа апекі і папячыцельства па месцы жыхарства (знаходжання) непаўналетніх дзяцей, якія падлягаюць апецы (папячыцельству), або па месцы жыхарства кандыдата ў апекуны (папячыцелі), калі гэта адпавядае інтарэсам падапечнага.

У адпаведнасці з арт.153 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і (далей – кодэкс) апекунамі і папячыцелямі могуць быць дзеяздольныя асобы обоего полу, за выключэннем: асоб, хворых на хранічны алкагалізм, наркаманію, таксікаманію; асоб, якія па стане здароўя не могуць ажыццяўляць правы і выконваць абавязкі апекуна, папячыцеля; асоб, пазбаўленых судом бацькоўскіх правоў; былых усынавіцеляў, калі ўсынаўленне было адменена з прычыны неналежнага выканання ўсынавіцелем сваіх абавязкаў; асоб, адхіленых ад абавязкаў апекуна або папячыцеля за неналежнае выкананне ўскладзеных, якія маюць судзімасць за наўмысныя злачынствы, а таксама асоб, якія асуджаліся за наўмысныя цяжкія або асабліва цяжкія злачынствы супраць чалавека; асоб, дзеці якіх былі прызнаныя маючымі патрэбу ў дзяржаўнай абароне ў сувязі з невыкананнем або неналежным выкананнем дадзенымі асобамі сваіх абавязкаў па выхаванню і ўтрыманню дзяцей у адпаведнасці з часткай першай артыкула 85¹ Кодэкса.

Пералік захворванняў, пры наяўнасці якіх асобы не могуць быць апекунамі і папячыцелямі, устанаўліваецца Міністэрствам аховы здароўя Рэспублікі Беларусь.

Пры наяўнасці некалькіх асоб, якія жадаюць стаць апекунамі, папячыцелямі аднаго і таго ж падапечнага, пераважнае права прадастаўляецца сваякам падапечнага пры ўмове абавязковага захавання патрабаванняў артыкула 152 кодэкса і гэтага артыкула, а таксама інтарэсаў падапечнага.

Інфармацыю аб працэдуры ўстанаўлення апекі (папячыцельства) над дзецьмі, пераліку і формах дакументаў, неабходных для ўстанаўлення апекі (папячыцельства), кандыдаты ў апекуны могуць атрымаць ва ўпраўленні (аддзеле) адукацыі мясцовага выканаўчага і распарадчага органа па месцы свайго жыхарства або па месцы жыхарства (знаходжання) дзяцей.

1.3. Усынаўленне (удачарэнне) дзіцяці

Усынаўленне-заснаваны на судовым рашэнні юрыдычны акт, у сілу якога паміж усынавіцелем і усыноўленым ўзнікаюць такія ж правы і абавязкі, як паміж бацькамі і дзецьмі.

Усынаўленне дапускаецца ў дачыненні да дзяцей-сірот, дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, калі яны не набылі дзеяздольнасць у поўным аб'ёме.

Ўсынаўленню падлягаюць дзеці, адзіны (адзін) або абодва бацькі якіх памерлі; пазбаўленыя бацькоўскіх правоў; далі згоду на ўсынаўленне дзіцяці; прызнаныя ў судовым парадку недзеяздольнымі, без вестак адсутнымі або памерлымі; невядомыя.

Усынавіцелямі могуць быць толькі дзеяздольныя асобы обоего полу.

Не могуць быць усынавіцелямі: асобы, хворыя на хранічны алкагалізм, наркаманію, таксікаманію; асобы, якія па стане здароўя не могуць быць усынавіцелямі; асобы, пазбаўленыя бацькоўскіх правоў; былыя ўсынавіцелі, калі ўсынаўленне было адменена з прычыны неналежнага выканання ўсынавіцелем сваіх абавязкаў; асобы, адхіленыя ад абавязкаў апекуна або папячыцеля за неналежнае выкананне ўскладзеных на іх абавязкаў; асобы, якія маюць судзімасць за наўмысныя злачынствы, а таксама асобы, якія асуджаліся за наўмысныя цяжкія або асабліва цяжкія злачынствы сувязі з невыкананнем або неналежным выкананнем дадзенымі асобамі сваіх абавязкаў па выхаванні і ўтрыманні дзяцей у адпаведнасці з часткай першай арт. 85 Кодэкса аб шлюбе і сям'і; асобы, якія не маюць пастаяннага месца жыхарства, а таксама жылога памяшкання, які адказвае устаноўленым санітарным і тэхнічным патрабаванням; асобы, якія на момант усынаўлення не маюць даходу, які забяспечвае ўсынаўляемаму дзіцяці пражытачны мінімум, усталяваны на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь; муж і жонка, адзін з якіх прызнаны судом недзеяздольным або абмежавана дзеяздольным.

Акрамя таго, асобы, якія не знаходзяцца паміж сабой у шлюбе, не могуць сумесна ўсынавіць аднаго і таго ж дзіцяці.

Кандыдаты ва ўсынавіцелі павінны звярнуцца ў мясцовыя органы кіравання і самакіравання для атрымання акта абследавання ўмоў жыцця кандыдата ва ўсынавіцелі.

У адпаведнасці з п.4. 1 пераліку адміністрацыйных працэдур, якія ажыццяўляюцца дзяржаўнымі органамі і арганізацыямі па заявах грамадзян, зацверджанага Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 26.04.2010 № 200, для атрымання дадзенага акта абследавання кандыдатам ва ўсынавіцелі неабходныя наступныя дакументы: заяву; пашпарт ці іншы дакумент, які сведчыць асобу кандыдата ва ўсынавіцелі; пасведчанне аб заключэнні шлюбу кандыдата ва ўсынавіцелі - у выпадку ўсынаўлення дзіцяці асобай, якая складаецца ў шлюбе; пісьмовую згоду аднаго з мужа і даведка аб месцы працы, службы і займаемай пасады кандыдата ва ўсынавіцелі; звесткі аб даходзе кандыдата ва ўсынавіцелі за папярэдні ўсынаўленню год.

Дадзеныя дакументы прадстаўляюцца непасрэдна ва ўпраўленні (аддзелы) адукацыі, спорту і турызму (далей – упраўлення (аддзелы) адукацыі) раённага, гарадскога выканаўчага камітэта, мясцовай адміністрацыі раёна ў горадзе, якія як органы, якія ажыццяўляюць функцыі па апецы і папячыцельству, ва ўстаноўленым парадку рыхтуюць матэрыялы, неабходныя для ўсынаўлення (удачарэння) дзяцей, якія знаходзяцца на тэрыторыі раёна, горада, раёна ў горадзе, вядуць ўлік дзяцей, у дачыненні да якіх выраблена ўсынаўленне (удачарэнне), і ў далейшым праводзяць абследаванне ўмоў жыцця кандыдатаў ва ўсынавіцелі.

Кандыдатам ва ўсынавіцелі неабходна прайсці медыцынскае абследаванне па месцы жыхарства і атрымаць медыцынскую даведку аб стане здароўя. У дадзенай даведцы павінен быць запіс аб тым, што маюцца (адсутнічаюць) захворванні, пры наяўнасці якіх дадзеная асоба не можа быць кандыдатам ва ўсынавіцелі (пералік захворванняў, пры наяўнасці якіх асобы не могуць стаць усынавіцелямі, устаноўлены Пастановай Міністэрства аховы здароўя Рэспублікі Беларусь ад 25.02.2005 № 4).

Неабходна таксама па месцы працы атрымаць: даведку аб месцы працы, службы і займаемай пасады кандыдата ва ўсынавіцелі; звесткі аб даходзе кандыдата ва ўсынавіцелі за папярэдні ўсынаўленню год.

Пасля звароту кандыдата (ов) ва ўсынавіцелі кіравання (аддзелы) адукацыі праводзяць альбо арганізуюць псіхалагічную дыягностыку і падрыхтоўку кандыдатаў ва ўсынавіцелі. Толькі калі аб усынаўленні дзіцяці хадайнічаюць айчым (мачаха), дзед ці бабка, псіхалагічная дыягностыка і падрыхтоўка кандыдатаў ва ўсынавіцелі не праводзяцца.

У працэсе правядзення псіхалагічнай дыягностыкі вызначаюцца: Шлюбныя ўзаемаадносіны (узаемаадносіны ў сям'і); асабістыя асаблівасці; бацькоўскія ўстаноўкі; матывы ўсынаўлення; агульная гатоўнасць (негатоўнасць) кандыдатаў ва ўсынавіцелі да выканання бацькоўскай ролі; спецыфічная гатоўнасць (негатоўнасць) да выканання ролі ўсынавіцеляў.

Вынікі псіхалагічнай дыягностыкі кандыдатаў ва ўсынавіцелі афармляюцца па форме, якая зацвярджаецца Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь, і ўключаюцца ў акт абследавання.

Па жаданні кандыдатаў ва ўсынавіцелі псіхалагічная дыягностыка і падрыхтоўка могуць ажыццяўляцца спецыялістамі ўстановы» Нацыянальны цэнтр усынаўлення Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь " па накіраванні ўпраўлення (аддзела) адукацыі.

У мэтах падрыхтоўкі акта абследавання кіравання (аддзелы) адукацыі ў трохдзённы тэрмін з дня звароту кандыдата ва ўсынавіцелі запытваюць наступныя звесткі:
аб адсутнасці судзімасці ў кандыдата ва ўсынавіцелі-з адпаведнага ўпраўлення ўнутраных спраў абласнога выканаўчага камітэта або галоўнага ўпраўлення ўнутраных спраў Мінскага гарадскога выканаўчага камітэта;
пра тое, пазбаўляўся ці ён бацькоўскіх правоў, ці быў абмежаваны ў бацькоўскіх правах, ці было раней у дачыненні да яго адменена ўсынаўленне, прызнаваўся ці недзеяздольным або абмежавана дзеяздольным, - з суда па месцы жыхарства кандыдата ва ўсынавіцелі;
аб тым, прызнаваліся ці дзеці кандыдата ва ўсынавіцелі маюць патрэбу ў дзяржаўнай абароне, адхіляўся ці кандыдат ва ўсынавіцелі ад абавязкаў апекуна, папячыцеля за неналежнае выкананне ўскладзеных на яго абавязкаў, - пры неабходнасці з выканаўчага і распарадчага органа па папярэднім месцы жыхарства кандыдата ва ўсынавіцелі;
копію дакумента, які пацвярджае права ўласнасці кандыдата ва ўсынавіцелі на жылое памяшканне або права валодання і карыстання жылым памяшканнем;
аб стане пажарнай бяспекі жылога памяшкання, які знаходзіцца ва ўласнасці або ў валоданні і карыстанні кандыдата ва ўсынавіцелі. Гэтыя звесткі таксама паказваюцца ў акце абследавання.

Для падрыхтоўкі акта абследавання ўмоў жыцця кандыдата (кандыдатаў) ва ўсынавіцелі спецыялісты ўпраўлення (аддзела) адукацыі наведваюць кандыдатаў ва ўсынавіцелі па месцы жыхарства. Спецыялісты вывучаюць жыллёвыя ўмовы кандыдата (кандыдатаў) ва ўсынавіцелі, унутрысямейныя ўзаемаадносіны, уклад жыцця і традыцыі сям'і, ацэньваюць гатоўнасць членаў сям'і, якія пражываюць сумесна з кандыдатамі ва ўсынавіцелі, прыняць усынаўляемага дзіцяці, задаволіць яго жыццёвыя патрэбы.

Выдача акта абследавання ўмоў жыцця кандыдата ва ўсынавіцелі вырабляецца ў месячны тэрмін з дня падачы дакументаў.

Далей пры наяўнасці акта абследавання ўмоў жыцця кандыдата ва ўсынавіцелі Упраўленнем (аддзелам) адукацыі або (па жаданні кандыдатаў ва ўсынавіцелі) Нацыянальным цэнтрам усынаўлення ажыццяўляецца падбор дзіцяці для кандыдатаў ва ўсынавіцелі.

Пры падборы дзіцяці для ўсынаўлення ўлічваюцца яго этнічнае паходжанне, прыналежнасць да пэўнай рэлігіі і культуры, родная мова, магчымасць забеспячэння пераемнасці ў выхаванні і адукацыі, роднасныя сувязі. Пры падборы дзіцяці кандыдатам ва ўсынавіцелі ўяўляецца ўся наяўная інфармацыя пра здароўе, развіцці, асобасных характарыстыках і асаблівых патрэбах дзіцяці, а таксама наяўная інфармацыя пра бацькоў і іншых сваяках дзяцей, прапанаваных для ўсынаўлення.

Для знаёмства з дзіцем кандыдату (кандыдатам) ва ўсынавіцелі выдаецца кірунак. Адмова кандыдатаў ва ўсынавіцелі ад усынаўлення прапанаванага ім дзіцяці не перашкаджае ў атрыманні накіравання на знаёмства з іншым дзіцем для ўсынаўлення.

Пры жаданні ўсынавіць прапанаванага дзіцяці кандыдаты ва ўсынавіцелі маюць права атрымаць усю наяўную інфармацыю з асабістай справы дзіцяці і звярнуцца ў суд.

Акрамя таго, кандыдаты ва ўсынавіцелі павінны ведаць, што ўсынавіць дзіця, якое дасягнула 10 гадоў, можна толькі з яго згоды.

Усынаўленне ажыццяўляецца раённым (гарадскім) судом па заяве асоб (асобы), якія жадаюць усынавіць дзіця, па месцы жыхарства (знаходжання) дзіцяці або па месцы жыхарства ўсынавіцеляў. Такім чынам, кандыдаты ва ўсынавіцелі маюць права выбраць, у які суд звяртацца.

Заява аб усынаўленні дзіцяці разглядаецца судом на працягу 15 дзён з дня падачы ў суд заявы ўсынавіцеля (усынавіцеляў). Справы аб усынаўленні разглядаюцца ў закрытым судовым пасяджэнні.

Суд, разгледзеўшы заяву аб усынаўленні дзіцяці па сутнасці, выносіць матываванае рашэнне аб задавальненні заявы аб усынаўленні дзіцяці альбо аб адмове ў яго задавальненні.

Усынаўленне лічыцца устаноўленым з дня ўступлення ў законную сілу рашэння суда аб усынаўленні. Усынавіцелям неабходна атрымаць копію рашэння суда.

Усыноўленае дзіця перадаецца ўсынавіцелям на падставе рашэння суда аб усынаўленні дзіцяці.

Усыноўленае дзіця перадаецца ўсынавіцелям ў сезонным камплекце адзення. Адначасова ўсынавіцелям перадаюцца па акце: пасведчанне аб нараджэнні дзіцяці; выпіска (копія) з медыцынскіх дакументаў і копія медыцынскай даведкі аб стане здароўя ўсынаўляемага дзіцяці; дакументы аб навучанні (для дзяцей школьнага ўзросту); дакументы пра бацькоў (пасведчанне аб смерці, рашэнне суда і іншыя дакументы, якія пацвярджаюць адсутнасць праваадносін бацькоў з дзіцем); звесткі аб наяўнасці і месцазнаходжанні братоў і сясцёр; вопіс маёмасці, якая належыць дзіцяці, і звесткі аб асобах, якія адказваюць за яго захаванасць; дакумент, які пацвярджае наяўнасць у дзіцяці жылога памяшкання (яго часткі); іншыя дакументы, якія ёсць у асабістай справе дзіцяці.

Рэгістрацыя ўсынаўлення ажыццяўляецца на падставе рашэння суда аб усынаўленні дзіцяці органамі, якія рэгіструюць акты грамадзянскага стану, па месцы вынясення рашэння аб усынаўленні па сумеснай заяве ўсынавіцеляў або аднаго з іх альбо па паведамленні суда.

Для рэгістрацыі ўсынаўлення ўсынавіцелям неабходна падаць: заяву; пашпарт ці іншы дакумент, які сведчыць асобу ўсынавіцеля (усынавіцеляў); пасведчанне аб нараджэнні дзіцяці; копію рашэння суда аб усынаўленні дзіцяці. Рэгістрацыя вырабляецца бясплатна.

Для забеспячэння таямніцы ўсынаўлення і ў інтарэсах дзіцяці па просьбе ўсынавіцеляў могуць быць зменены: дата нараджэння ўсыноўленага дзіцяці, але не больш чым на 1 год; месца яго нараджэння ў межах Рэспублікі Беларусь.

Калі ўсыноўленае дзіця дасягнула 10 гадоў, для змены яго прозвішча, уласнага імя і імя па бацьку патрабуецца яго згоду.

Аб змене прозвішча, уласнага імя, імя па бацьку, даты і (або) месца нараджэння ўсыноўленага дзіцяці паказваецца ў рашэнні суда аб яго ўсынаўленні.

Па просьбе ўсынавіцеляў суд таксама можа прыняць рашэнне аб унясенні звестак аб усынавіцелях у запіс акта аб нараджэнні ў якасці бацькоў усыноўленага імі дзіцяці. Аб неабходнасці здзяйснення такога запісу таксама паказваецца ў рашэнні суда аб усынаўленні дзіцяці.

Таму пры рэгістрацыі ўсынаўлення ў выпадку прысваення ўсыноўленаму прозвішчы ўсынавіцеля і імя па бацьку па яго ўласным імя, а таксама змены даты нараджэння, уласнага імя ўсыноўленага або запісу ўсынавіцеляў у якасці бацькоў ўсыноўленага адначасова вырабляецца ўнясенне змяненняў у запіс акта аб нараджэнні ўсыноўленага дзіцяці і выдаецца новае пасведчанне аб нараджэнні. Пры змене месца нараджэння ўсыноўленага аднаўляецца запіс акта аб нараджэнні дзіцяці органам, рэгіструючым акты грамадзянскага стану, па змененым месцы нараджэння (так як першапачаткова такога запісу не было).

Органамі, якія рэгіструюць акты грамадзянскага стану, рэгістрацыя ўсынаўлення, ўнясенне змяненняў у запіс акта аб нараджэнні ўсыноўленага, захоўванне запісаў актаў аб усынаўленні і аб нараджэнні ўсыноўленых, а таксама іншых матэрыялаў, звязаных з усынаўленнем, вырабляюцца ў парадку, які забяспечвае захаванне таямніцы ўсынаўлення.

Карысныя спасылкі для кандыдатаў у ўсынавіцелі:
http://pravo.by (Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь (нарматыўныя прававыя акты Рэспублікі Беларусь));

http://child.edu.by (сайт Нацыянальнага цэнтра ўсынаўлення);

http://dadomu.by (інфармацыйны рэсурс для людзей, якія жадаюць прыняць дзіця ў сям'ю);

http://videopassport.ru (відэашкола прыёмных бацькоў).

Кандыдаты ва ўсынавіцелі таксама павінны ведаць, што ва ўпраўленнях (аддзелах) адукацыі раённага, гарадскога выканаўчага камітэта, мясцовай адміністрацыі раёна ў горадзе, Нацыянальным цэнтры ўсынаўлення праводзіцца папярэдняе кансультаванне грамадзян, якія жадаюць усынавіць дзіця.

2. Аб прадастаўленні месца ва ўстанове дашкольнай адукацыі

З 9 жніўня 2012 г.уступіў у сілу Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 19 красавіка 2012 г. № 197 «Аб унясенні дапаўненняў і змяненняў ва ўказ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 26 красавіка 2010 г. № 200», у адпаведнасці з якім ажыццяўляюцца адміністрацыйныя працэдуры па пастаноўцы на ўлік дзіцяці, якое мае патрэбу ў вызначэнні ва ўстанову адукацыі для атрымання дашкольнай адукацыі (далей - пастаноўка на ўлік), а таксама па выдачы накіравання ў дзяржаўную ўстанову адукацыі для асваення зместу адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, адукацыйнай праграмы спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі, адукацыйнай праграмы спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі для асоб з інтэлектуальнай недастатковасцю.

Дадзеныя працэдуры ажыццяўляе мясцовы выканаўчы і распарадчы орган па месцы знаходжання дзяржаўнай установы адукацыі бясплатна ў дзень звароту законнага прадстаўніка дзіцяці.

Пры сабе неабходна мець пашпарт ці іншы дакумент, які сведчыць асобу законнага прадстаўніка дзіцяці, пасведчанне аб нараджэнні дзіцяці (пры яго наяўнасці - для дзяцей, якія з'яўляюцца непаўналетнімі замежнымі грамадзянамі і асобамі без грамадзянства, якім прадастаўлены статус бежанца або дадатковая абарона ў Рэспубліцы Беларусь або якія хадайнічаюць аб прадастаўленні статусу бежанца або дадатковай абароны ў Рэспубліцы Беларусь).

Акрамя таго, пры выдачы накіравання ў дзяржаўную ўстанову адукацыі для асваення зместу адукацыйнай праграмы дашкольнай адукацыі, адукацыйнай праграмы спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі, адукацыйнай праграмы спецыяльнай адукацыі на ўзроўні дашкольнай адукацыі для асоб з інтэлектуальнай недастатковасцю, таксама неабходныя: заключэнне ўрачэбна-кансультацыйнай камісіі - у выпадку накіравання дзіцяці ў дзяржаўны Санаторны яслі-сад, дзяржаўны Санаторны дзіцячы сад, санаторную групу дзяржаўнай установы адукацыі; заключэнне Дзяржаўнага цэнтра карэкцыйна-развіваючага навучання і рэабілітацыі - у выпадку накіравання дзіцяці ў групу інтэграванага навучання і выхавання дзяржаўнай установы адукацыі, спецыяльную групу дзяржаўнай установы адукацыі, дзяржаўная спецыяльная дашкольная ўстанова. Пастаноўка на ўлік сапраўдная да атрымання накіравання ва ўстанову адукацыі. Выдадзенае напраўленне сапраўдна на працягу 15 дзён з дня выдачы.

У адпаведнасці з п. 1. пастановы Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь ад 16.08.2011 № 234 «аб парадку пастаноўкі на ўлік дзяцей, якія маюць патрэбу ў вызначэнні ва ўстанову адукацыі для атрымання дашкольнай адукацыі» пастаноўка на ўлік дзяцей праводзіцца паводле спісу, які адлюстроўвае чарговасць пастаноўкі на ўлік дзяцей для атрымання ў адпаведнасці з заканадаўствам накіравання ў дзяржаўную ўстанову адукацыі пры наяўнасці ў ім свабодных месцаў. Пры камплектаванні дашкольных устаноў кантынгент выхаванцаў раўнамерна размяркоўваецца па ўсіх установах дашкольнай адукацыі з улікам нормаў напаўняльнасці груп.

У цяперашні час у асобных мікрараёнах існуе праблема вызначэння дзяцей непасрэдна па месцы жыхарства (побач з домам). Раённымі аддзеламі адукацыі, спорту і турызму прапануюцца месцы ў дашкольных установах, размешчаных у межах пешаходнага руху або ў некалькіх прыпынках ад месца жыхарства, што не супярэчыць заканадаўству Рэспублікі Беларусь.

3. Аб закрыцці ўстаноў адукацыі

У адпаведнасці з Кодэксам Рэспублікі Беларусь Аб адукацыі, Законам Рэспублікі Беларусь ад 4 студзеня 2010 г. «Аб мясцовым кіраванні і самакіраванні ў Рэспубліцы Беларусь» рашэнне аб ліквідацыі або рэарганізацыі ўстаноў адукацыі прымаецца заснавальнікам, якім з'яўляецца гарадскі (раённы) выканаўчы камітэт.

Закрыццё і рэарганізацыя ўстаноў адукацыі абумоўлены дбайным аналізам паказчыкаў, якія характарызуюць працу ўстаноў адукацыі, устойлівай тэндэнцыяй да памяншэння колькасці дзяцей школьнага ўзросту, значным перарасходам бюджэтных сродкаў на ўтрыманне ўстаноў адукацыі, а таксама стварэннем аптымальных умоў для эфектыўнай арганізацыі адукацыйнага працэсу, павышэння якасці адукацыі.

Аптымізацыя сеткі ўстаноў адукацыі прадугледжвае пэўную папярэднюю інфармацыйна-тлумачальную працу з законнымі прадстаўнікамі навучэнцаў, педагагічным калектывам і насельніцтвам у цэлым. Прымаюцца меры па працаўладкаванні вызваленых педагагічных кадраў, забеспячэнню падвозу школьнікаў да новых месцаў навучання, ўключэнню ў гаспадарчы абарот вызваленых будынкаў.